تاریخ چاقو سازی در زنجان

قدمت چاقوی زنجان به صده های قبل برمی گردد ، به زمانی که چاقو جزو سلاح اصلی محسوب می شد و از ضروریات زندگانی همه انسان ها بوده است.

ولی اطلاعات در دست نیست که نشان دهد که آیا چاقو نظامی فقط ساخته می شده یا سایر چاقوها مثل چاقوی آشپزخانه و… هم از تولیدات بوده است.
شکل و ظاهر چاقو در دهه اخیر به واسطه تکنولوژی و مدرینته دستخوش تحولات بسیاری شد، به طوری که متریال تولید آن به کلی تغییر کرد .

با بررسی تاریخ متوجه می شویم که ، قدیمی ترین زمانی که برای چاقو سازی در زنجان ذکر شده 18 قرن قبل از میلاد است.

از آنجائیکه ایرانیان در بین جهانیان از جنگاوران بی‌باک و جهانگشایان چیره‌دست شناخته شده‌اند ناگزیر باید از ابزارهای جنگی خوبی برخوردار بوده باشند.

نام ابزارهای جنگی بجای مانده در پارس باستان یعنی نوشته‌های روزگار هخامنشیان و بیشتر در نامه دینی ایرانیان، اوستا و… گواه بر این مدعا است.

و جالب اینکه نام بیشتر ابزار مزبور در زمان حاضر نیز بین نوشته‌ها، مشاهده می‌شود.

قدیمی ترین چاقوی زنجان

قدیمی ترین چاقوی ساخت زنجان که پیدا شده به 18 قرن پیش باز می گردد این چاقو مربوط به یک مرد نمکی که در معدن چهر آباد مدفون شده بود کشف گردید این چاقو از نوع چاقوی دسته زنجان یا همان گوزن دسته بوده که اندازه ان 11 سانتی متر و با یک غلاف چرمی به پای او بسته شده بود.

عوامل موثر در رشد چاقو سازی در زنجان

با بررسی تاریخ چاقو سازی در زنجان میفهمیم که صنعت چاقوسازی در زنجان به طور قطع حاصل عوامل زیر می باشد:

• موقعیت جغرافیایی و نقش زنجان در جنگ های مختلف تاریخی قبل از اسلام و بعد از اسلام
• موقعیت استراتژیک زنجان نسبت به استان های همجوار
• قرار گیری در سدر تمدن های شرقی و غربی و نزدیکی به فلات مرکزی
• فراهم بودن مواد اولیه، معادن غنی آهن و مس و …

در کتاب «شاه جنگ ایرانیان در یونان و چالدران» می خوانیم: اسلحه در بسیاری از شهرهای ایران ساخته می شده ولی چند مرکز اسلحه سازی در ایران بیش از سایر نقاط اهمیت داشت، یکی از آن ها کرند بود که انواع اسلحه از جمله زره، کاسک(کلاه خود) را در آن جا می ساختند و دیگری زنگان یا زنجان به شمار می آمد و صنعتگران زنجانی در ساختن شمشیر و خنجر مهارت داشتند.

چاقو سازی در ادوار مختلف

در دوره ی صفویه استادانی چون عبدالغفار سکاک (پیشوای دینی) نقش مهمی در رونق چاقوسازی زنجان داشته است. چاقوهای ساخت حسن (نام استاد زنجانی از استادان آن دوره) در دوره قاجاریه معروف بوده است.

حدود قرن 10هجری قمری شهر زنجان یکی از مراکز مهم صنعتی بوده است.

در این قرن کارگاه های مختلف اسلحه سازی دایر شد ، و چاقوسازی نیز یکی از صنایع تولیدی آن محسوب شد.

از دیگر مدارک موثق موجود در مرکز اسناد ملی می توان به مکاتبات معمول و یک برگ صورت جلسه ی چاقوسازان به تاریخ 1323 شمسی اشاره نمود. در این سند ذی قیمت اسامی و امضا 31 نفر از چاقوسازان زنجانی قید گردیده است.
در عصر کنونی ، زنجان به عنوان قطب چاقوسازی کشور بوده ، و انواع چاقو و ملحقات آن در این شهر توسط صنعتگران هنرمند و اساتید برجسته طراحی و ساخته می شود.

از نظر جنس و متریال تیغه ی چاقوها عمدتا از فولاد

و دسته چاقو بنا به کاربردی و تزیینی بودن آن : شاخ گوزن و گاومیش، استخوان حیوانات، صدف طبیعی، فیبر و مواد مصنوعی دیگر می باشد.

انواع چاقوهای ساخت زنجان

عبارت هستند از چاقوی جیبی، چاقوی ضامن دار، چاقوهای باغبانی و پیوندزنی، چاقوهای قصابی، چاقوی سلاخی، کاردآشپزخانه، کارد و چنگال پذیرایی، کاردکره خوری، قلم تراش، کارد شکاری، شمشیر، قمه، قداره، خنجر، قندشکن، چاقوی همه کاره و…

خالی از لطف نیست که نگاهی به تاریخچه و تعریف چاقو در ویکی پدیا بندازیم
در ویکی پدیا آمده است که:”
چاقو یا کارد ابزاری تیز است که برای بریدن به‌کار می‌رود. رایج‌ترین طرح برای یک چاقو به شکل یک تیغهٔ تیز فلزی است که به‌وسیلهٔ یک زبانه به یک دسته پیوند داده شده‌است. از چاقوها از دوران نوسنگی تاکنون نیز به‌عنوان ابزار یا جنگ‌افزار بهره‌گیری شده‌است. از چاقوهای نخستین، ابزارهای دیگری مانند ساطور، خنجر و شمشیر مشتق شده‌اند. کارد و چاقو این دو واژه هر یک برای آلت یا وسیله‌ای برنده به کار می‌رود ولی آلتی که کارد نامیده می‌شود با آلتی که چاقو خوانده می‌شود فرق دارد. چاقو آلتی است که لبهٔ برندهٔ آن در دستهٔ آن بر می‌گردد و می‌خوابد و لذا می‌توان آن را در جیب هم گذاشت ولی کارد وسیله ایست که لبهٔ آن روی دسته بر نمی‌گردد. پس آلت برنده‌ای که همراه با چنگال سر میز غذا خوری می‌گذارند کارد است نه چاقو.
کاردهای گوناگونی وجود دارند که برای کارکردهای گوناگون به‌کار می‌روند، مانند: کارد میوه‌خوری، غذاخوری، چاقوی حکاکی، گل‌کنی، دالبُرزنی، توپی‌کنی، ضامن‌دار و جز اینها.
ابزاری که برای تیز کردن لبهٔ چاقو به‌کار می‌رود، چاقوتیزکن نام دارد. استان زنجان از مراکز برجستهٔ چاقوسازی در ایران است.”

چاقو سازی صنعتی در زنجان

امروزه نیز استان زنجان در این صنعت و هنر دست ساز پیشرو می باشد و چاقوهای تولید زنجان توان رقابت با تمام چاقو های خارجی را دار است .

محصولات این استان علاوه بر کیفیت بالا قیمت پائین تری نسبت به نمونه های خارجی خود دارد .

این صنعت امروزه اشتغال زایی بالایی هم داشته و زنجلن با 400 کارگاه فعال در حوزه ساخت چاقو در این زمینه پیشرو می باشد.

سخن پایانی

تیم دس ساز در زمینه فروش انواع مختلف چاقو ، بستری را فراهم کرده تا علاقه مندان و طرفداران چاقوی زنجان در سراسر کشور با آسوده خیالی چاقوی اصل و باکیفیت زنجانی را به صورت مستقیم و ارزان قیمت تهیه کنند.